Page 26 - 2022_kasim_aralik

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ

İnsan faaliyetlerine bağlı olarak at- önlenmesi kolay olmayan gazlar ha- Hava Kirliliğinin Zararları
mosfere salınan kirleticiler kaynak- vayı kirletir. Hava taşımacılığında İnsanoğlu hava kirliliği ile ilk kez
larına göre; endüstriyel kirleticiler, 1980 sonrasında kullanılmaya baş- ateşin keşfi ile tanışmıştır. Duman-
enerji üretimi kirleticileri, ulaşım lanan büyük yolcu uçakları havaya dan çıkan göz yaşarması, öksürük,
kirleticileri, tarımsal kaynaklı kir- büyük ölçüde zarar vermektedir. boğazda gıcık gibi hislerde hava kir-
leticiler ve yerleşim yeri kirleticileri Turizmde havayolunun yaygın ola- liliğinin ilk zararlarıdır. Hava kirliliği

olarak gruplara ayrılabilir. Hava kir- rak kullanılması turistik bölgelerde anne karnındaki bebeğin gelişimini
liliğinin faktörleri çok olmakla bir- hava kirliliğinin nedenlerinden biri- geriletmektedir. Hava kirliliği nede-
likte bu faktörlerin başında ulaşım, ni oluşturmaktadır. Özellikle trafiğin niyle annenin soluduğu zehirli hava
sanayi etkinlikleri ve ısınma amaçlı yoğun olarak aktığı bölgelerde hava taşınan oksijen miktarını azaltır,
yakıt tüketimi gelir. kirliliği artmıştır. Nüfus artışı ve ge- bebeğin gelişimi aksar beslenmesi
lir düzeyinin artışına paralel olarak
Endüstriyel kirleticilere demir, çelik, engellenir. Akciğer kanseri, bronşit,
çimento, bakır, kâğıt ve tekstil fab- artan motorlu taşıtlardan çıkan eg- romatizma, nefes darlığı, kalp has-
rikaları, gübre, demir-çelik endüst- zoz dumanları hava kirliliğinde bir talıkları, dirençsizlik, cinsiyet (gen)

diğer önemli faktörü oluşturur.
risi, petrokimya, tarımsal mücadele bozukluğu, sinirlilik, suç işlemeye
ilaçlama endüstrisi ve deri endüst- Tarımsal kaynaklı kirleticiler, tarım eğimin artması, kan zehirlenmesi
risi kirlilikleri de diğer örnekler alanlarında kimyasal ilaç kullanımı, hava kirliliğinin insana zararlarıdır.
arasındadır. Bu fabrikaların uygun toprak sürmede kullanılan traktör Kirli hava insanlarda solunum yolu

olmayan yerlere yapılması da bir gibi araçların bilinçsiz ve aşırı kul- hastalıklarına da neden olmaktadır.
başka hava kirliliği sebebidir. Enerji lanımı havayı kirletir. Üretim sıra- Solunum yolu kapsamında faranjit,
üretiminde kullanılan termik sant- sında tepkiye girmeyen kısımların astım, bronşit hastalıkları çoğal-
rallerin sebep olduğu hava kirliliği- iyi tutulması sonucunda çıkan baca makta bu hastalıkları olanlarında
ne yakıtın ve kömürün kalitesizliği gazlarının atmosfere yayılmasıyla hastalığının şiddeti artmaktadır.
örnek olarak gösterilebilir. Çevresi hava kirlenir. Egzozların alerjiye sebep olduğu da
dağlarla kuşatılmış bir kent olan An- ortaya konulmuştur. Akciğer kan-
kara’da kış mevsiminde fosil yakıt Yerleşim yerlerinde ısı üretmek seri, öksürük, balgam, göz burun
kullanımının artması hava kirliliğini amacıyla yakıtların kalitesiz, ucuz boğaz tahribi hava kirliliğinin neden
doğurmaktadır. Ülkemizde özellikle ve bilinçsiz kullanımı sonucu oluşan olduğu diğer hastalıklardır. Virüs

ısınma amaçlı düşük kalorili kömür- hava kirliliği de önemli yer kaplar. bulaşmalarına hassasiyeti artmak-
lerin yaygın ve yanlış olarak kulla- Hava kirleticileri bunlarla sınırlı kal- ta, kirlilik sebebiyle hava bronşları
nılması da bir başka sebeptir. mamakla birlikte insanın rahatlığı- daralmaktadır. Yapılan araştırma-

Ulaşım kirleticilerine; hava ulaşı- nı artırmak amacıyla devam eden lar her yıl Türkiye’de kömürlü ter-
mik santrallerin sebep olduğu hava
mında kullanılan uçaklar, helikop- kirleticilerin dışında savaş anında
terler deniz ulaşımında kullanılan ya da savaşlardan sonra meydana kirliliği ile 2.876 erken ölümün,
4.311 yatılı hastanın ve 637.643 iş
gemiler, vapurlar kara ulaşımında gelen etkenlerle de hava kirlenmek- gücü kaybının yaşandığını ortaya
kullanılan tır, kamyon, otobüs, mi- tedir. Çalışmada açıklanan tüm bu
nibüs, otomobil örnek verilebilir. hava kirleticiler iklim değişikliğine koymaktadır. Dolayısıyla hava kir-
liliği insan sağlığı açısından hayati
Bunlardan çıkan yoğun, kalitesiz ve neden olmaktadır.
öneme sahiptir. Hava kirliliğinin en
önemli ve korkutucu zararı ise iklimi
Sıcaklık değişimleri Ozon tabakasının incelmesi değiştirmesidir.

Buzul erimeleri Sera etkisi Endüstrileşmeyle birlikte petrol, do-
Deniz seviyesinde yükselme Küresel ısınma ğal gaz, kömür gibi fosil yakıtların
kullanımı artmıştır. Bu kullanıma
Basınç merkezlerinde değişim Ciddi seviyede meteorolojik olaylar bağlı olarak zehirli sera gazlarının
Rüzgar kuşaklarında değişim Asit yağmurları miktarı artışıyla hava kirliliği mey-
dana gelmiştir. Sera gazları kurak-
lık, asit yağmurları, ozon tabakası-
tablo 1: Hava kirliliğinin iklim Değişikliği kapsamındaki Zararları nın incelmesi ve küresel ısınmaya
(kaynak: kamil B. varınca, s.21)
neden olarak iklimi değiştirmekte-

İller&Belediyeler 24